Basilios Khamis, bisschoppelijke vicaris van de Antiocheens Orthodoxe Kerk (AOK) in Nederland, vertelt over de hulpverlening vanuit zijn geloofsgemeenschap in Nederland voor de getroffenen van de aardbeving in Turkije en Syrië. ‘Wat staat ons nu nog te wachten, een tsunami?’
Basilios Khamis toont ons foto’s van de Petrus- en Pauluskathedraal in Antiochië. Er resten alleen nog brokstukken steen. Hij was van plan geweest er een pelgrimage naartoe te organiseren, in plaats daarvan kwam er een hulplijn opgang. Vanuit het patriarchaat in Antiochië kwam er een oproep die in Nederland de naam ‘Hartekreet’ kreeg. Khamis: ‘Hartekreet verwoordt goed hoe we ons voelen, onze harten huilen van ellende. Voor de Syriërs is het extra zwaar, na twaalf jaar oorlog, daaroverheen corona en recentelijk dan de aardbeving. Wij vragen ons af: komt er nu nog een tsunami?’
‘Antiochie (‘Antakya’ in het Arabisch) is een belangrijke zetel voor ons en voor alle christenen,’ vertelt Khamis, ‘maar de stad is vaker geteisterd door aardbevingen. Die van dit jaar is de achtste in de geschiedenis van de stad.’
Handjevol gelovigen
In 2014 kwam Khamis naar Nederland om zich in te zetten voor de zielzorg voor de Grieks Orthodox Syriërs in ons land. Voor het uitbreken van de oorlog woonde er een handjevol gelovigen in Nederland, maar door de oorlog is hun aantal behoorlijk toegenomen. Er wonen inmiddels zo’n vijfhonderd gezinnen verspreid over het land .
Khamis: ‘Officieel hebben wij onze kerk in Utrecht. In de Bilt gebruiken we de Michaelkerk, en er is een gemeenschap in Enschede. Meteen na de aardbeving kwam er hulp opgang onder de groep gelovigen hier. We hebben een paar containers met spullen naar Syrië gestuurd, maar het is ingewikkeld daar om alles te regelen. Ook bij het doneren van geld loop je tegen problemen aan. Naar Turkije kun je gewoon geld overmaken, dat loopt via het patriarchaat, maar naar Syrië moet je contant geld sturen. Dat komt mede door de sancties, die zijn weliswaar tijdelijk gestopt, maar het probleem met het wisselen van het geld blijft, je verliest zoveel waarde.
Vanuit mijn functie heb ik meer contact met onze parochianen in Aleppo en Latakia in Syrië. De bisschop daar, Ephraim Maalouli, ken ik nog vanuit mijn jeugd. Hij vertelde mij in de eerste week na de beving dat ze in de licht beschadigde Sint Eliaskerk 1800 mensen opvingen. Hij stuurde mij foto’s… voor ons was het vreemd om mensen in de kerk te zien slapen, alsof het een soort schuur is.’
Van de zeven ‘levende kerken’ in de regio rond Antakya zijn er zes verwoest, iconostases zijn verloren gegaan. Alleen de kerk van Mersin (Turkije) is nog intact, die diende de eerste maand als hotel, nu is het een soort opslagplaats voor hulpverlening.
Insjallah
Bij de hulpverlening wordt er waar mogelijk samengewerkt met andere organisatie, maar soms is het door de politieke situatie moeilijk om mensen te bereiken. Khamis: ‘In een gebied bij de grens van Turkije, ten noorden van Aleppo, heeft men een anti-Syrische overheid. Het was echt onmenselijk dat daar geen hulp kon komen. Het patriarchaat probeerde om hen iets te sturen, dat liep via onze gemeenschappen in Turkije , vanuit Alexandretta. Het is maar gedeeltelijk gelukt: direct na de aardbeving, konden we er dekens en matrassen en voeding naartoe krijgen.’
Problemen met de Syrische overheid zijn er volgens Khamis verder niet echt geweest. ‘De staat helpt ons dingen te faciliteren. Stel, wij willen een zaal gebruiken of een school: dan gaat dat in overleg. Als het nodig is een ruimte te verbouwen of herstellen, dan springt het patriarchaat bij. Wij moeten transparant zijn naar de staat, en naar de organisaties van wie we geld krijgen. Onze kerk heeft al decennia geleden een organisatie in het leven geroepen, GOPA (Grieks Orthodox Patriarchaat Associatie), die ooit werd opgericht toen in Irak de problemen begonnen en daarna de oorlog in Syrië uitbrak. GOPA is een grote organisatie met veel afdelingen en hun slogan luidt: Peace in action. Wij willen ons geloof in praktijk brengen.
In Nederland wordt onder andere samengewerkt met orthodoxe parochies van andere jurisdicties. Met name van de inzet van de Oekraïense gemeenschap voor de getroffenen van de natuurramp is de vicaris onder de indruk. ‘Hun leed is nog zo vers, maar ze hebben dezelfde problemen en zijn sterk van geest.
Mensen van onze gemeenschap organiseren activiteiten om geld op te halen, laatst gaf iemand een concert in Rotterdam. En nee, we halen niet zoveel op als giro 555, maar voor een aantal mensen zijn wij een veilige weg. Als mensen binnen onze kerk vragen of het geld echt goed terecht komt, zeggen wij “Insjallah”, we hopen het.’
Wie aboena Basilios Khamis en zijn mensen wil helpen met welk bedrag dan ook, kan dit overmaken op rekeningnummer NL16 INGB 0007235738 van de Antiocheens Orthodoxe Kerk in Nederland (AOKiN), onder vermelding van “Hartekreet”.
