Er is grote zorg om ‘s werelds oudste geïllustreerde christelijke Bijbel, de Garima Evangeliën, gevonden in een Ethiopisch klooster. Joachim Persoon liet ons dat vanuit Addis Abbeba weten. Broeder Gerard Mathijsen spreekt zijn zorg uit over de kwetsbaarheid van relieken uit deze oude culturen.
Joachim Persoon, hoofddocent aan het Centrum voor Afrikaanse en Aziatische Studies van de Universiteit van Addis Abeba in Ethiopië, bericht ons over de precaire situatie van ‘s werelds eerste geïllustreerde christelijke Bijbel. Deze Garima Evangeliën danken hun naam aan een monnik die in de vijfde eeuw vanuit Constantinopel naar het Afrikaanse land kwam. Volgens de legende was Abba Garima in staat om de evangeliën in één dag omdat God het ondergaan van de zon uitstelde.
Een Britse liefdadigheidsinstelling trof het werk in het afgelegen in het Garima-klooster bij Adwa, op een hoogte van zo’n 2100 meter in de regio Tigray, in het noorden van het land. Hier lag het al die jaren opgeslagen in het hart van het klooster, bijna angsvallig afgeschermd van de buitenwereld. Het is ongelooflijk dat deze Bijbel het overleefd heeft, gezien de mosliminvasie van het land, de Italiaanse bezetting en het feit dat een brand in 1930 de kerk van het klooster verwoestte. De originele pagina’s zijn geschreven op geitenleer in de vroege Ethiopische taal Ge’ez. Deskundigen geloven dat dit ook het oudste voorbeeld is van een boekband die nog aan de originele pagina’s vastzit. Deze bijzondere Bijbeluitgave is niet alleen prachtig geïllustreerd, de kleuren zijn nog levendig en het werk is bewaard gebleven dankzij het Ethiopische Erfgoedfonds. Zo mochten experts mochten deze Bijbel alleen zien in het klooster zelf. Nu er sprake is van een noodsituaties in en rondom de kloosters in Tigray, zijn er zorgen om het behoud van dit bijzondere culturele erfgoed.
Metamorfoze en het belang van het bewaren van erfgoed
Dat het bewaren van ons erfgoed van groot belang is, onderstreept ook de Koninklijke Bibliotheek. Met het programma Metamorfoze richt zij zich op het veiligstellen van kwetsbaar papieren erfgoed voor de toekomst. Handschriften worden gedigitaliseerd en online beschikbaar gesteld, alvorens ze in het archief belanden. Dit geldt onder andere voor alle middeleeuwse handschriften in Nederland, ook in de kleinere bibliotheken.
Zo laat broeder Gerard Mathijsen weten dat ze in de abdij in Egmond al enkele malen experts hebben mogen ontvangen in voorbereiding op het werk van de fotografen, die twee of drie van hun handschriften zullen digitaliseren. Mathijsen: ‘Als je ziet met hoeveel zorg voor temperatuur, vochtigheid, en alle mogelijke gevaren die het handschrift zouden kunnen benadelen, dit alles omgeven wordt, en dan naar deze foto kijkt, waar een monnik de oudste geïllustreerde bijbel toont die vele eeuwen tropische zomers en ijskoude winters heeft doorstaan in een omgeving die in niets beantwoordt aan de eisen van onze tijd, dan besef je hoe broos die cultuur is, niet bestand tegen de gevaren van de 21e eeuw. Het moge ons stimuleren om naar vermogen te trachten te redden wat er te redden valt. In de hoop op toekomst voor dit eerbiedwaardige verleden.’
