Het Oecumenisch Forum voor Katholiciteit (OFK) organiseert ook dit jaar weer een leeskring. De eerste bijeenkomst is op 7 oktober a.s. en het thema is: Nicea 1700 jaar. Een half jaar lang worden de teksten van de Vroege Kerk bestudeerd en besproken. Elke bijeenkomst wordt afgesloten met een kort middaggebed in de kapel van het Fraterhuis in De Bilt.
De teksten (door Paul Wansink)
Komend jaar is het 1700 jaar geleden dat het eerste oecumenische concilie gehouden werd in Nicea vlakbij Constantinopel. Het concilie vond plaats op instigatie van de eerste christelijke keizer, Constantijn. De aan het concilie gerelateerde belijdenis (in zijn huidige vorm iets later vastgesteld) is de enige belijdenis, die door alle kerken erkend wordt. We willen dit jaar in onze kring stilstaan bij deze belijdenis, haar ontstaansgeschiedenis en haar actualiteit. Daardoor is de opzet van onze kring iets anders dan normaal. We lezen niet één tekst met elkaar, maar verschillende. We sluiten bovendien af met een hedendaagse bezinning over de betekenis van ‘Nicea’ juist ook in de liturgie.
Opzet van de bijeenkomsten
Onderstaand vindt u een overzicht van de data – om te noteren in de agenda-, een korte beschrijving en een lijst met aanbevolen literatuur door Paul Wansink onder wiens leiding we opnieuw met plezier de teksten zullen lezen:
7 Oktober: Nicea, concilie en belijdenis
Na een inleiding over de achtergronden van het concilie, waarbij met name de positie van Arius ook aan bod komt, lezen we de tekst van de belijdenis en bespreken met elkaar de betekenis van een aantal kernbegrippen.
Wij leveren de tekst (digitaal) aan in het Grieks met een Nederlandse vertaling.
4 November: de ‘bekering’ van Constantijn
Het concilie is ondenkbaar zonder de invloed van de keizer. Zijn overgang tot het christendom blijft een van de spectaculaire gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis. We lezen de twee – zeer verschillende- teksten, die deze gebeurtenis beschrijven: die van Lactantius en van Eusebius. Beide teksten worden digitaal (in vertaling) aangeleverd.
2 december: de theologie van Constantijn
Sommige kritische stemmen van de tekst van het concilie menen dat de inhoud van de belijdenis de theologie van de keizer uitdraagt. De overgang van de keizer wordt wel bestempeld als ‘zondeval van het christendom’(Heering). De theologische positie van de keizer is goed terug te vinden in de officiële brieven die vanuit de kanselarij zijn uitgegaan. We lezen een tweetal van die brieven (tekst wordt weer in vertaling aangeleverd).
3 februari: Athanasius’ theologie
De grote verdediger van de theologie van het concilie wordt Athanasius, de bisschop van Alexandrië. Van hem lezen we in een tweetal keren zijn belangrijkste verdediging van de tekst van het concilie en met name het homoousios (één van wezen met de Vader). Die verdediging is te vinden in zijn werk Tegen de Arianen. Daaruit lezen we enkele gedeelten. Vertaling wordt weer aangeleverd.
3 maart: Athanasius: vervolg
We lezen verder uit Athanasius, nu bekijken we met name het belang dat Athanasius hecht aan de incarnatie. De incarnatie ziet hij gewaarborgd in de tekst van het concilie. Populair gezegd: alleen God zelf kan ons redden.
7 april: afsluiting en evaluatie
De laatste keer bespreken we aan de hand van een artikel het belang en de actualiteit van het concilie en de belijdenis. We moeten op dit moment nog een keuze maken. We dachten aan een artikel van Paul Oskamp (liturgie) en Bram van de Beek (dogmatiek). Maar we zijn nog in overleg.
Aanmelding
Aanmelden voor de leeskring kan door overmaking van € 45,00 per persoon op rekeningnummer IBAN NL58INGB0006489634 ten name van Oecumenisch Forum voor Katholiciteit ovv leeskring Nicea 1700 jaar.
Locatie en route
De lezingen worden gehouden in de Oude Refter van het Fraterhuis, Schorteldoeksesteeg 1, 3732 HS De Bilt. Wanneer u reist met de auto is het op de Utrechtseweg komend uit de richting de Bilt gelijk na het passeren van de A28 de eerste rechts. Komende uit de richting Zeist dient men voor de afslag van de A 28 (na de Jordanlaan) linksaf te slaan, en na enkele tientallen meters in tegenovergestelde richting op de Utrechtseweg rechtsaf te slaan.
Wanneer u met het OV reist: op de kruising van de Schorteldoeksesteeg en de Utrechtseweg is aan beide zijden een bushalte (bus 50, halte Jordanlaan).
Opzet van de bijeenkomsten
Onderstaand vindt u een overzicht van de data – om te noteren in de agenda-, een korte beschrijving en een lijst met aanbevolen literatuur door Paul Wansink onder wiens leiding we opnieuw met plezier de teksten zullen lezen:
Literatuur:
Voor wie zich vast wil inlezen. De tekst van het concilie is makkelijk van het internet te halen. We zoeken nog even naar een goede wetenschappelijk tekst met wat commentaar: volgt.
De bekering van Constantijn wordt beschreven bij Lactantius: De dood van de vervolgers. Latijnse tekst met vertaling in Fontes Christiani 2003. Nederlandse vertaling van G.J.D. Aalders is uit 1988.
De beroemdere versie is te vinden bij Eusebius; Het leven van Constantijn, ook in de Fontes Christiani (2007) Nederlandse vertaling van P.W. van der Horst uit 2012. Veel van de brieven van Constantijn zijn opgenomen in dit werk van Eusebius. Ook de brieven die wij lezen.
Athanasius, Tegen de Arianen is door C.J. de Vogel vertaald (1948) er is een prima recente uitgave in de Sources Chrétiennes (dl 598) 2019.
Wie zich wil verdiepen in Athanasius, vgl. Athanasius and his Legacy. Trinitarian-Incarnational Soteriology ans its Reception. Thomas G. Weinandy and Daniel A. Keating (2017)
Voor Arius blijft onvolprezen: Rowan Williams, Arius Heresy & Tradition 2nd ed. 2001.
Contactpersoon: Henk Schoon, 06-30162230, henk.schoon@okkn.nl
Op de afbeelding ziet u een voorstelling van het oecumenische concilie in Nicea op een icoon van het Mégalo Metéoron klooster in Griekenland.©CreativeCommons: Jjensen
